Lekker strak schrijven: hoe doe je dat?

Teksten hoeven niet per se zo kort mogelijk te zijn, zo schreef ik eerder al. Maar ze moeten wel strak zijn. Daarmee bedoel ik: zo min mogelijk onnodige ballast. Een ervaren schrijver vraagt zich vaak af of het ook korter kan. Hierbij een paar voorbeelden.

1a) ‘Da’s logisch’
Laatst tikte ik voor een opdrachtgever deze zin. Het ging over een vakantiehuisje.

Er is plek voor maximaal 16 personen.

Bij het overlezen vroeg ik me af of het woordje ‘maximaal’ nodig is. Nee dus. Als er plek is voor 16 personen, dan mogen er ook 12 overnachten. Dat kan een kind ook bedenken. En dus is ‘maximaal’ niet nodig.

1b) ‘Da’s logisch’ (jaartallen)
Een heel concrete tip die ook op niet-zakelijke teksten van toepassing is. Spreekt het jaartal voor zich? Noem het dan niet. Ik zie vaak uitnodigingen met zinnen als: ‘Op 11 februari 2020 houden we onze open dag.’ Kondigt een bedrijf een open dag aan die het over ruim een jaar houdt? Lijkt me niet. Dus is 2020 logisch en hoef je het niet te noemen.

2) Twee keer hetzelfde
Boybandjes mogen dan graag zinnen als ‘Forever and always’ gebruiken, maar dat betekent niet dat jij dat ook moet doen. Heel soms gebeurt het bewust, als stijlvorm, om iets te versterken. ‘Gratis en voor niets’, bijvoorbeeld. Maar vaak gebeurt het omdat schrijvers er niet goed over nadenken. Teksten worden er lelijk van en soms is het ook gewoon ronduit fout.

Denk bijvoorbeeld aan: ‘Maar het is echter niet nodig om…’, ‘Hij vindt hetzelfde ook’, 'De bal ging hoog in de bovenhoek' of: 'Kwaad sloeg de boze politicus op tafel.'

Ook pleonasmen als ‘het groene gras’ of ‘naar beneden vallen’ vallen onder dit punt.

3) Onnodig ingewikkeld
Soms gebruiken mensen complexe zinsconstructies om iets heel simpels te zeggen. Bij mijn klussen als eindredacteur van een sportredactie kom ik regelmatig zinnen tegen als: ‘Rood Geel is er gisteren in geslaagd om de wedstrijd tegen Groen Blauw met een overwinning af te sluiten.’ Maar als je zegt: ‘Rood Geel won gisteren van Groen Blauw’, zeg je exact hetzelfde in bijna een derde van het aantal woorden.

Mensen zeggen nu misschien: ‘Dat is saaier’, maar daar ben ik het niet mee eens. Ja, die tweede zin is saai, maar dat is die eerste zin ook. Niet elke zin hoeft te sprankelen. Er zijn veel manieren om creativiteit in een tekst te stoppen, maar onnodig veel woorden gebruiken om iets simpels te zeggen is er daar niet een van.

4) Niet actief
In het voorbeeld bij punt drie is ook nog iets anders aan de hand. De eerste zin is passief, de tweede actief. Ik zal het uitleggen.

De eerste zin heeft een voltooid deelwoord (geslaagd) en het vaak afstandelijke woord ‘er’. In de tweede zin wordt veel actiever beschreven wie er wat heeft gedaan.

Vergelijk ook de twee zinnen:
‘Er wordt 11 februari een feest door ons georganiseerd’
en
‘We organiseren op 11 februari een feest’

Of deze twee:
‘De vergadering werd geopend door Chantal’
of:
‘Chantal opende de vergadering’

De tweede zin is actiever. Het grammaticale onderwerp is een ‘wie’ in plaats van een ‘wat’ en het werkwoord is onvoltooid. Dat leest veel prettiger en het is bijna altijd ook korter. Het lijkt heel simpel, maar in teksten van ongeoefende schrijvers zie ik dit vaker fout dan goed gaan.

Blijf dus alert op het voorkomen van onnodige ballast in je teksten. Schrijven is schrappen.

Reactie schrijven

Commentaren: 0

Teksten als een espresso
Puur en krachtig 
Voor bedrijven en redacties

+31 610 55 19 20   
info@tekspresso.nl


Foto's op deze website:
Frans Swaans (achtergrondfoto)
Danny van Emmerik van Door Danny Fotografie (foto Johan van Leeuwen)