Niet meer blind voor je eigen fouten dankzij Frank

In deze blog zal ik een trucje verklappen dat ik een tijdje terug per toeval ontdekte. Ik gebruik het sindsdien bij al mijn teksten en het scheelde me al heel wat onnodige fouten.

Mijn vrouw - geen tekstschrijver maar wel iemand met een talenknobbel die vrijwel foutloos schrijft - maakte een paar maanden geleden samen met ons dochtertje een spandoek voor mijn schoonouders. ‘45 jaar getrouwd’ had er in grote letters op moeten staan, maar er stond ‘45 jaar getouwd’. “Mooi spandoek”, zei ik, “maar wel een beetje jammer van de fout.” Ze keek heel goed. En nog eens. En toen nog een keer. Ze zag het niet. Ze dacht dat ik een grapje maakte, tot ik vertelde wat er echt stond. Er kwam een nieuw spandoek.

Eigen tekst overlezen
Iedereen, ik ook, zal dat herkennen. Een van de grootste uitdagingen van schrijven is dat je gedeeltelijk blind bent voor je eigen fouten. Als je een tekst die je zelf hebt geschreven overleest, slaan je hersenen vaak op wat je bedoelde te schrijven en niet wat er echt staat. Daardoor kun je bijvoorbeeld kleine ontbrekende woordjes makkelijk missen. Alle schrijvers, tot en met de allergrootsten, kennen dit probleem.

De beste tip is en blijft om een tweede persoon jouw teksten over te laten lezen. Dat gebeurt op redacties, bij tekstschrijversbureaus en bij uitgeverijen normaal gesproken altijd. Als freelance eindredacteur van het Brabants Dagblad en het Eindhovens Dagblad ben ik zelf ook vaak die tweede lezer.

Maar zo’n tweede lezer is niet altijd beschikbaar. Als zelfstandig tekstschrijver kan ik die wel extern optrommelen, maar twee grote voordelen van het werken met een zelfstandige, snelheid en prijs, vallen dan weg. En de teksten die ik voor media schrijf wil ik gewoon zo foutloos mogelijk afleveren, ook al weet ik dat er altijd nog iemand anders naar kijkt. Daarom vind ik het belangrijk dat ik mijn eigen fouten wél zie.

Microsoft Frank
Er zijn een paar bekende oplossingen voor dit probleem. De tekst hardop overlezen helpt. Hem uitprinten of het lettertype aanpassen, zodat je hersenen het als een nieuwe tekst zien, werkt ook. Daarnaast is het altijd goed om even een dag te wachten en er vervolgens nog eens met een frisse blik naar te kijken.

Maar er is een trucje dat nog veel beter werkt. Ik ontdekte het per toeval, een half jaar geleden. Ik heb er nog nooit een collega over gehoord, dus misschien ben ik wel een trendsetter. Toch ga ik mijn geheim nu verklappen. In Word zit onder ‘Controleren’ de optie ‘Voorlezen’, volgens mij met name bedoeld voor blinden en slechtzienden. Een computerstem leest jouw tekst dan voor. Ik geef toe, het is even wennen aan de stem van Microsoft Frank (tip: gooi de snelheid één of twee tikjes omhoog) en sommige woorden worden niet goed uitgesproken. Maar als je daaraan gewend bent geraakt, kun je niet meer zonder. Ik niet, althans. Ik gebruik het tijdens de laatste controleronde, nadat ik de tekst zelf al één of twee keer goed heb overgelezen en bijgeschaafd. Vrijwel altijd ontdek ik dankzij Frank toch nog ergens een onnodige fout.

Ook deze blog heb ik laten voorlezen door Frank. Twee keer zelfs, voor de zekerheid. Hopelijk is hij foutloos, want dat is altijd mijn doel. Maar zie je toch nog iets? Ik hoor het graag. Want een tweede lezer, eentje van vlees en bloed, voegt altijd iets toe.